검색
입력 내용 삭제
문자입력기
검색
부수검색
음가검색
부수로 검색:
부수 획수:
부수 목록:
나머지획수:
음가로 검색:
음가:
검색:
검색
열 람
승정원일기
정보화사업
승정원마당
왕 대
책별
조직과 기능
연혁
작성방식
사료적가치
기록유산
개 요
범 례
공지 사항
인조 - 고종
16대 인조(1623년~)
17대 효종(1649년~)
18대 현종(1659년~)
19대 숙종(1674년~)
20대 경종(1720년~)
21대 영조(1724년~)
22대 정조(1776년~)
23대 순조(1800년~)
24대 헌종(1834년~)
25대 철종(1849년~)
26대 고종(1863년~)
27대 순종(1907년~)
영조 45년
1769년 (기축)
1월
2월
3월
4월
5월
6월
7월
8월
9월
10월
11월
12월
승정원일기 72책(탈초본 1291책) 영조 45년 4월 1일 〈계축〉
1769년 乾隆(淸/高宗) 34년
1일
2일
3일
4일
5일
6일
7일
8일
9일
10일
11일
12일
13일
14일
15일
16일
17일
18일
19일
20일
21일
22일
23일
24일
25일
26일
27일
28일
29일
-
○
以上缺
人, 而無非宿將重望, 今以如臣無似, 一朝濫據, 其爲辱朝廷而玷名器, 當復如何? 臣之頂踵毛髮, 莫非造化, 夷險燥濕, 義無所擇, 而今此所叨, 則人器不稱, 萬無堪膺之望。文字飾讓, 極知猥屑, 而廉愧且重, 不容泯默, 玆敢疾聲陳籲於天地父母之前。伏乞聖慈, 俯加諒察, 特命刋改, 以嚴公器, 以安私分, 不勝萬幸。答曰, 省疏俱悉。旣承元戎, 八座何過? 卿其勿辭, 從速行公。
○
以上缺
人, 而無非宿將重望, 今以如臣無似, 一朝濫據, 其爲辱朝廷而玷名器, 當復如何? 臣之頂踵毛髮, 莫非造化, 夷險燥濕, 義無所擇, 而今此所叨, 則人器不稱, 萬無堪膺之望。文字飾讓, 極知猥屑, 而廉愧且重, 不容泯默, 玆敢疾聲陳籲於天地父母之前。伏乞聖慈, 俯加諒察, 特命刋改, 以嚴公器, 以安私分, 不勝萬幸。答曰, 省疏俱悉。旣承元戎, 八座何過? 卿其勿辭, 從速行公。
○ 漢城判尹
具善復
上疏曰, 伏以臣, 於日昨入侍之時, 忽蒙晉秩之恩, 繼而有
京兆
之新命, 臣五內驚惶, 莫省所措。臣之家世受恩, 與天無極, 逮夫臣身, 雨露若偏, 一物頂踵, 都歸造化, 而臣本庸愚, 無以自效, 筋力圖報, 寸心如結。今玆
鸎峯
補土之役, 庶民子來, 畚鍤競勸, 雖成之甚亟, 莫非深仁厚澤之攸曁, 臣有何一分勞勩於其間哉? 藉使臣奔走於土石之間, 親董於版鍤之中, 此乃臣職分事也, 固無可紀之勞, 而今忽以八座之峻秩, 加之罔功之賤身, 聖朝綜核之政, 明廷名器之重, 竊恐緣臣而玷累, 此非細故也。鄕軍試射期迫, 雖不得不張皇入肅, 而至於詞訟劇務, 責任自別, 尤非如臣 劣所可承當, 負乘之懼, 去而益深, 循墻之忱, 終難自抑, 玆敢披瀝肝血, 冒入文字。伏乞聖慈, 天地父母, 俯賜矜諒, 察臣由中之言, 亟命還收新資, 仍遞臣職, 以重賞典, 俾安微分, 不勝幸甚。答曰, 省疏具悉。豈特酬勞? 意亦在焉, 卿勿過辭, 從速行公。
○ 漢城判尹
具善復
上疏曰, 伏以臣, 於日昨入侍之時, 忽蒙晉秩之恩, 繼而有
京兆
之新命, 臣五內驚惶, 莫省所措。臣之家世受恩, 與天無極, 逮夫臣身, 雨露若偏, 一物頂踵, 都歸造化, 而臣本庸愚, 無以自效, 筋力圖報, 寸心如結。今玆
鸎峯
補土之役, 庶民子來, 畚鍤競勸, 雖成之甚亟, 莫非深仁厚澤之攸曁, 臣有何一分勞勩於其間哉? 藉使臣奔走於土石之間, 親董於版鍤之中, 此乃臣職分事也, 固無可紀之勞, 而今忽以八座之峻秩, 加之罔功之賤身, 聖朝綜核之政, 明廷名器之重, 竊恐緣臣而玷累, 此非細故也。鄕軍試射期迫, 雖不得不張皇入肅, 而至於詞訟劇務, 責任自別, 尤非如臣 劣所可承當, 負乘之懼, 去而益深, 循...
○ 行副司直
尹鳳五
上疏曰, 伏以臣, 年及耄耋, 跡遠山野, 豈有束帶造朝之望, 而逖違天陛, 歲月已多, 犬馬之情, 不禁戀主, 昨冬之忍死前進, 蓋爲一覲天顔, 而屢蒙引對, 已副宿願, 前後恩數, 尤越常例, 有非如臣衰廢所可得者, 臣方圖報無地。矧又以先臣追榮, 至勤聖念, 特除臣崇品實職, 臣伏奉贈誥, 涕淚披面, 闔門感祝, 臣隣聳聽, 臣雖卽日滅死, 無復遺憾矣。臣於其後, 因一迷謬, 至被罪罷, 曾未幾日, 亦旋蒙敍, 且感且愧, 不知所諭。臣疾病侵尋, 尙今留滯, 若復眷係榮寵, 遲回輦轂, 則以此朝不謀夕之身, 實有生行死歸之慮。臣身狼狽姑勿論, 其違天地生成之化, 貽聖朝仁祥之累, 當如何哉? 戀闕之忱雖切, 首丘之願正急, 且焚黃一節, 不宜稽緩, 今治疏籲閽, 將欲渡漢, 回望象魏, 魂夢依然, 區區所祈祝者, 惟願我聖上, 聖體康寧, 如松柏之茂, 聖壽無疆, 如南山之久, 以膺川至之慶, 以鞏盤石之基焉。答曰, 省疏具悉。噫, 自古君臣, 誰無際遇, 而豈有若卿者乎? 辛丑陞儲之月, 卿則爲桂坊僚屬, 豈意近八今年, 與卿遊瞻彼耆社乎? 噫, 初則以過歲勉卿, 大庭之賀, 法殿之宴, 卿皆參焉, 本府同會, 卿亦與焉。豈特事曠于前? 今覽卿章, 今將尋鄕云, 予心悵然, 其若尙留, 一見予而行焉。
○ 行副司直
尹鳳五
上疏曰, 伏以臣, 年及耄耋, 跡遠山野, 豈有束帶造朝之望, 而逖違天陛, 歲月已多, 犬馬之情, 不禁戀主, 昨冬之忍死前進, 蓋爲一覲天顔, 而屢蒙引對, 已副宿願, 前後恩數, 尤越常例, 有非如臣衰廢所可得者, 臣方圖報無地。矧又以先臣追榮, 至勤聖念, 特除臣崇品實職, 臣伏奉贈誥, 涕淚披面, 闔門感祝, 臣隣聳聽, 臣雖卽日滅死, 無復遺憾矣。臣於其後, 因一迷謬, 至被罪罷, 曾未幾日, 亦旋蒙敍, 且感且愧, 不知所諭。臣疾病侵尋, 尙今留滯, 若復眷係榮寵, 遲回輦轂, 則以此朝不謀夕之身, 實有生行死歸之慮。臣身狼狽姑勿論, 其違天地生成之化, 貽聖朝仁祥之累, 當如何哉? 戀闕之忱雖切, 首丘之願正急, 且焚黃一節, 不宜稽緩, 今治疏籲閽, 將欲渡漢, 回望象魏, 魂夢依然, 區區所祈祝者, 惟願我聖上, 聖體康寧, 如松柏之茂, 聖壽無疆, 如南山之久, 以膺川至之慶, 以鞏盤石之基焉。答曰, 省疏具悉。噫, 自古君...
○
李在簡
, 以刑曹言啓曰,
金景祚
·
南正復
, 各刑推一次後, 湖沿散配事, 命下矣。
金景祚
曾經同知云, 係是朝官, 移義禁府處之, 何如? 傳曰, 允。
○
李在簡
, 以刑曹言啓曰,
金景祚
·
南正復
, 各刑推一次後, 湖沿散配事, 命下矣。
金景祚
曾經同知云, 係是朝官, 移義禁府處之, 何如? 傳曰, 允。
○ 己丑四月初一日午時, 上御
資政殿
。常參入侍時, 行都承旨
洪樂仁
, 左承旨
李聖圭
, 右承旨
李在簡
, 左副承旨
李漢豐
, 右副承旨
金光國
, 同副承旨
具庠
, 假注書
李萬軾
·
李祖源
, 記事官
兪岳柱
·
宋樂
, 以次進伏訖。上曰, 喧嘩特甚, 軍士房遞差。上曰, 日昨判尹
沈鏽
牌招傳敎中, 其章給之四字刪去。
出榻敎
, 上命書之曰, 自古君明臣直, 君暗臣諂云, 卽是常事, 而噫, 四紀臨御, 否德無能, 綱紀日墜, 浮囂轉甚, 可勝其嘅, 是誰之過? 卽余之愆。雖然, 今日諸臣, 其若循法而飭其逭者誰? 嗚呼, 股肱與我同勞, 而其雖卿宰, 左斥爲逐之中, 因其君之苦心調劑, 悶其君之日益衰暮, 僅能成樣, 而甚矣。今日侍從之臣也, 從天而降乎, 從地而升乎? 卽一海東臣子, 其若僅爲行公, 則頃者
申大脩
外, 不過謄傳故紙, 甚者, 索紙於吾民, 貽苦於書寫, 滿紙張皇, 此嘉言乎, 善謨乎? 頃者
申應顯
外, 不過訐人讒人, 不爲於此, 亦不爲於彼, 則違牌爲先務, 稱鄕爲妙計, 無他撕捱, 而視命牌于楚·越。若聞草望, 驅馬走城, 此豈帽帶士夫之所爲? 此亦非渠輩之故, 亦予之過, 以此之故, 甚至於昨日駭擧, 以予無睡, 夜而靜思, 若陟降臨於殿中,
顔
·
曾
笑予左右。噫, 雖若此帳殿, 撤宵酬應, 聞承旨讀公事, 不覺睫夢, 而睡中猶不忘國事, 不知承宣之猶在, 高聲呼中官, 而因聲大覺, 承旨猶在座前, 以此觀之, 予衰可知。噫, 今日藥院之批, 已諭, 雖當夏禴之月, 不思
孔聖
如不祭之訓, 仍命攝行, 誓戒已過, 肄儀僅行, 莫云氣衰, 寔予不孝。嗚呼, 今日諸臣, 雖不思
朱夫子
減却非昔時之嘆, 亦不知惜此日之已過, 懼來日之無多之意, 揚揚自行, 不顧近八其君。今日左右之史, 其若有一
董狐
, 必也特書, 特書者, 何? 不過年少臣放恣五字。噫, 大公史筆, 雖書藝園, 君猶不能飭揭板, 亦能自言乎? 昨日之事, 遙望西郊, 淚若瀉焉。君雖否德, 臣亦忠乎? 以此之故, 陵官偸陵樹於五十之多, 禮郞爲吏隷之百金賂, 此亦國不國君不君之一端。以此推之, 今日侍從之臣, 頭戴帽腰束帶, 凡於入試場之時, 無立身事君之意, 必曰其若釋褐, 宜從時體。此等讀書之工, 雖求諸唐之十八學士, 必無一人。噫, 十八學士之所不爲, 百學士一何至此? 頃年一臣, 以君道日亢勉予, 予自笑之, 觀其臣之氣象, 其君, 亢乎, 其臣, 强乎? 此反謂者, 此笑者也。尤可悶者, 食僅數匙, 昔之文王, 求賢妃而輾轉, 今予否德, 衰益甚而輾轉, 夙夜憧憧, 惟在于昔, 而眼不能視, 步不能行, 其雖强爲作氣, 消耗日益甚焉。況前月之內, 難堪者幾巡, 而若是過月, 節屆朱明, 冞切此心, 亦予不肖。嗚呼, 且明日干支, 卽昔年嗣服之干支, 追思于此, 今坐此殿, 此殿能知。噫, 汨於浮囂躁競之人, 雖諭其耳, 必不覺也, 不忍言于殿以易知諭焉。彼殿西爲文閣, 庚戌, 雖爲此, 其時只有柱之月廊, 卽予王子時, 五朔陪奠之處也。觀今擧措, 豈以便裕昆之道乎? 嗚呼, 近八所依, 其唯沖子, 今思他日, 若狂者多, 何以然乎? 悶予沖子之他日受惱也。且昔之己丑此月, 御經筵者多, 而今予則泯泯度日, 故頃者只强行常參, 況今日予心乎? 特命常參, 意蓋此也。噫, 殿前雖無水, 近八其君, 臨殿投石, 雖不自恧, 亦不愧于殿中屋漏乎? 古人云, 見諸葛之表, 其不感動, 此不忠也, 見
李密
之表, 不爲感動, 此不孝也。忠與不忠, 孝與不孝, 以
舜
之聖, 猶有五品不遜之歎, 不才無能, 何望有效, 而雖然, 蒼蒼臨照, 陟降俯察, 令承宣呼諭殿中, 非望於諸臣, 唯望蒼蒼陟降之俯臨也。今諭予意, 大宦卿宰與玉署·兩司, 陞殿者陞, 無語者退去。又命書之曰, 今日大諭之後, 豈可泄泄? 侍從堂下元在外者外, 逗留
畿甸
者, 一竝拿問處之, 方帶臺職, 先遞差, 過三朔後勘律。噫, 今日爲此敎後, 雖大官, 爲此輩其若營護, 豈曰國綱? 又命書之曰,
閔弘烈
方在罷散中云, 特爲敍用。又命書之曰, 守令一司, 旣已署經云, 一司除署經, 其令下直, 常參入侍。又命書之曰, 漢之
叔孫通
之制禮, 不過朝班,
漢高
猶以爲乃知尊, 今日常參, 意蓋深也, 則喧嘩雜沓, 聲徹法殿, 該堂該郞, 旣已下敎而不能檢飭, 軍士房, 亦豈逭也? 遞差。又命書之曰, 莫重常參, 承旨不可不備員。噫, 故相予不能盡用, 尙今咨嗟, 況頃日已諭, 予亦日衰, 及今不諭, 更待何時? 且若思故相, 宜用其子, 前應敎
閔弘烈
, 承旨除授, 牌招備員。承旨讀高山察訪
柳義養
狀啓及北伯狀啓訖, 命書之曰, 今覽北伯狀聞與高山察訪狀聞, 萬萬可駭。
金景祚
·
南正復
, 旣有臟物
[贓物]
, 何待其供? 令攸司各刑推一次後, 湖沿散配。當該兵使, 爲褊裨猶若此, 況漁色, 何? 其在懲他之道, 不可尋常處之。特施準期不敍之律,
李光宅
亦涉無狀, 先罷, 令該府亦施本律。其於兩妓, 非付諸京司者, 先來者, 分付該曹, 押送本道, 依道臣狀請勘處, 其雖見欺, 不無其飭, 當該道臣, 從重推考。
柳義養
可謂擧職, 至於帥臣, 體貌異焉, 雖陳其事, 循例直請, 非也。若不飭知, 成勸
[成歡]
察訪, 雖道臣必將直請, 特施罷職之典, 以嚴體統。承旨讀灣尹望單子, 首望
趙
落點, 讀萊伯望單子, 首望
具庠
落點。又命書之曰, 承旨
具庠
外任, 代
朴弼逵
除授, 牌招入侍。房順房。又命書之曰, 不無難處之端, 旣思故相特除, 意蓋深矣。且仕進多日, 且有故例, 知申本職許遞, 其代
趙榮順
除授, 牌招入侍。房順房。三院副提調例兼。又命書之曰, 昨因錯奏, 混被付籤, 其雖命拔, 今番大祝中, 誓戒·肄儀皆參者, 只
李鎭復
一人。雖因善訓子而然, 慢者旣飭, 則勤者, 豈默默?
李鎭復
, 特令銓曹右職調用。又命書之曰, 秋曹劇務, 豈可曠焉? 秋判批下, 卽爲牌招察任。又命書之曰, 薇垣長傳旨, 不卽踏下, 昨政闕焉, 事體寒心, 當該中官
金好大
, 從重推考。司諫
李顯祚
, 正言
林鼎遠
所啓, 新除授獻納
尹錫烈
, 時在
京畿楊州
地, 正言
洪彦喆
, 時在
江原道春川
地, 司憲府掌令
金蓍耉
, 時在
忠淸道忠州
地, 掌令
崔
, 時在
淸州
地, 持平
李祉承
, 時在
全羅道順天
地, 請竝斯速乘馹上來事, 下諭,
〈何如〉
? 上曰, 依啓。今方侍從在外者, 一竝欲爲拿問,
尹錫烈
, 自在其中。不答。又所啓, 罪人
天大
之窮凶情節, 昭載於乙亥鞫案, 至今保全首領, 終是失刑之大者, 旣拿旋配, 雖出於聖上好生之德, 此等凶徒, 决不容一向涵貸。請還寢
鍾城府
爲奴罪人
天人
酌處之命, 依律處斷。上曰, 勿煩。報恩·定平二守令, 入侍謝恩後, 仍爲下直。吏曹判書
李昌壽
啓曰, 日昨傳敎, 有二人, 雖下敎, 豈可止此? 與諸人限十年, 侍從案爻周之命矣, 傳敎中二人及諸人, 一經筵稟然後, 可以奉行, 故敢此仰逹矣。上曰, 其時不參肄儀之大祝諸人也。戶曹判書
趙雲逵
啓曰, 成均館奴婢, 再昨年, 因大司成
洪樂仁
陳達, 一依庚午摠數, 移屬本曹, 其貢代, 自本曹輸送矣。奴婢旣屬本曹之後, 則貢木上納之限, 解由拘礙之法, 當如本曹奴婢例施行, 然後外邑擧行, 可無稽緩之弊, 以此出擧條, 分付諸道, 何如? 上曰, 依爲之。諸臣以次退出。
○ 己丑四月初一日午時, 上御
資政殿
。常參入侍時, 行都承旨
洪樂仁
, 左承旨
李聖圭
, 右承旨
李在簡
, 左副承旨
李漢豐
, 右副承旨
金光國
, 同副承旨...
○ 己丑四月初一日酉時, 上御
集慶堂
。漢學殿講入侍時, 試官
金致仁
·
申晦
·
趙曮
·
李潭
·
洪良漢
·
金致讓
·
洪鑰
, 右承旨
李在簡
, 假注書
李萬軾
·
李祖源
, 記事官
兪岳柱
·
宋樂
, 以次進伏訖。上曰, 藥房提調, 更爲入侍。都提調
金相福
, 提調
李昌壽
進伏, 進湯劑後, 命先退。上命書之曰, 判尹批下, 其曠旣久, 牌招察任。承旨讀禁府草記後, 諸臣以次退出。
○ 己丑四月初一日酉時, 上御
集慶堂
。漢學殿講入侍時, 試官
金致仁
·
申晦
·
趙曮
·
李潭
·
洪良漢
·...
○ 己丑四月初一日夜三更, 上御
集慶堂
。吏文製述科次入侍時, 試官
金致仁
·
申晦
·
趙曮
·
李潭
·
洪良漢
·
金致讓
·
洪鑰
, 右承旨
李在簡
, 假注書
李祖源
, 記事官
兪岳柱
·
宋樂
, 以次進伏訖。上命試券科次,
洪秀輔
·
李溎
·
趙宗鉉
爲之。上命書之曰, 漢學殿講時, 副司果
具㢞
, 頃年今年, 俱爲居首, 吏文製述, 修撰
洪秀輔
居首, 俱賜半熟馬一匹, 殿講居不者, 講述白文呈券者, 今番特爲勿論。又命書之曰, 侍從臣慢蹇之弊, 豈可尋常申飭? 此後, 除拜後非覲親與衆所共知之公故在外外, 稱在外者, 初巡三朔禁推, 再巡卽其地徒三年投畀。上曰, 腎瀝湯元方中, 去川芎, 加白朮一兩, 二劑加煎以入。
出榻敎
又命書之曰, 行司直
尹鳳覽
, 其今將尋鄕云, 其批旣諭, 行則已矣, 若不行, 明日內局入侍, 其令同入。試官先退, 追命
金致讓
入侍。上曰, 汝闋服後初見汝, 予心甚感愴矣。
致讓
曰, 聖敎如此, 實不勝感泣矣。卽命退出, 又命書之曰, 明日文臣試射時, 只該房承旨, 入侍, 以五巡擧行, 殿座時刻, 食後爲之, 待下敎只入正時。諸臣以次退出。
○ 己丑四月初一日夜三更, 上御
集慶堂
。吏文製述科次入侍時, 試官
金致仁
·
申晦
·
趙曮
·
李潭
·
洪良漢
·...
[ PC버전 ]